Една недела по невремето што го зафати скопскиот регион, сликата во погодените подрачја сеуште е страотна. На улиците сеуште има тонови кал и ѓубре. Граѓаните се загрижени дека сега, кога дождот престана, калта во еден момент ќе доведе до болести и епидемии.Дополнително голем број од граѓаните тврдат дека никој не им помага со расчистувањето на поплавите и нивните домови. Поројните дождови направија огромни материјални штети а над 20 лица загинаа. Најпогодени беа Стајковци, Ченто, Арачиново, Смилковци, Црешево, Инџиково. Дали само природата е виновна за катастрофата, дали институциите потфрлија, има ли Македонија институционален капацитет за превенција и справување со врменески непогоди. Во добро организирани држави, таквите појави се сведени на минимум, вели во интервју за Фактор професор д-р Александар Трендафилов од Шумарскиот факултет при УКИМ.
Фактор: Можно ли е во 21-ви век од еден пороен дожд да загинат над 20 луѓе?
Трендафилов: Можно е, но најчесто кога станува збор за свлечишта и одрони и екстремни појави и процеси на врнежи, отекување, ерозија и поројни поплави. Но, во добро организирани општества/држави, таквите појави се сведени на минимум, од причина што природата во нагласеното човечко влијание на сите активности на копното и атмосферата силно влијае на климатските промени и очекуваните негативни ефекти (невреме, цунами, озонски дупки..).
Фактор: Каде ги лоцирате причините за катастрофалните последици?
Трендафилов: Сите овие појави ќе добиваат се понагласено значење, зачестеност на појавите и зголемено време на активност односно врнежи проследени со силно неврме, силен ветер, грмотевици и слично. Некогашните најинтензивни врнежи/екстреми, сега траат многу подолго и мног покатастрофално отколку пред 20-50-100 години.
Фактор: Зошто реонот околу скопската северна обиколница беше најмногу на удар?
Трендафилов: Тоа било избор на природата, или Господ, удира каде што е најтенко со силна природна и божја сила, за да не освести, и тоа во мултинационално подрачје, како и Тетово во 2015 година и овде ова подрачје 2016 година. Опомени ни стигнуваат, не од подземјето, туку од озгора. Ние молчиме, не слушаме, се правиме наивни, неодговорни...
НИШТО НЕ ФУНКЦИОНИРА
Фактор: Дали природата е единствениот виновник за катастрофата, односно колку и дотраената водоводна и канализациона инфраструктура дополнително влијаеше последиците да бидат поголеми?
Трендафилов: Ништо не функционира, а во предметното подрачје и ја нема. Само мал дел од градот Скопје има фекална и атмосферска канализација, како е димензионирана не знам, кај нас се е можно и се е во интерес и функција на моќниците, но и не на состојбите и одржливиот развој.
Фактор: Дали надлежните институции реагираа навреме, односно дали потфрлија?
Трендафилов: Сите медиуми информираа за невремето. Како понатаму реагираа надлежните институции сите видовме. Овде постои, како прво, морална и политичка/функционална одговорност (збор што не постои во македонскиот политички речник) индивидуална, институционална и на крај национална-државна-општествена одговорност.
РЕОНОТ НАД КИСЕЛА ВОДА Е ВО ОПАСНОСТ
Фактор: Во моментов состојбата е најкатасрофална во скопскиот регион, но што е со останатите региони во земјава, постои ли опасност за штети од толку големи размери ?
Трендафилов: Идентична или иста, не дај Боже да заврне. Водно, во целост, а особено над Општина Кисела Вода е ерозивна експлозија. Во сите градови и села коритата на водотеците се трансформирани во депонии и инфраструктура од нелегални објекти (свињарници, кокошарници, гаражи, летниковци и што уште не), и насекаде ширум Републиката.
Фактор: Дали имаме институционален капацитет за справување со елементрани непогоди од вакви размери?
Трендафилов: Не, не, не. Имаме голема администрација без соодветни капацитети. Одговорно тврдам дека 1990-2000 година Македонија со многу помал број на вработени имаше посилни, поодговорни и што е уште позначајно поодговорни државни функционери, службеници, соработниции. За пример Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство во перидот 1996-98 година имаше помалку од 500 вработени (на ниво на РМ), денес 3-4 пати повеќе.
Фактор: Со оглед на наврнатото количество од дожд можеме ли да кажеме дека станува збор за елементарна непогодна од големи размери или неподготвеност и не водење сметка за животната средина, со оглед на тоа дека посебно ова подрачје и во некои документи од градот Скопје уште пред осум години е посочено за ризично?
Трендафилов: Дека станува збор за елементарна непогода нема збор, ако требало и морало да се случи на оваа локација. Штетите и последиците ги видовме. Превентива нема никаква: обесшумен слив, обиколница бариера-брана односно непрофесионално и неодговорно однесување на сите актери во проектот ОБИКОЛНИЦА.
ПОТРЕБНИ СЕ КОРПУС НА МЕРКИ
Фактор: Што треба да се преземе какви превентивни мерки за да да справиме со елементарните непогоди?
Трендафилов: Потребни се корпус на мерки и решенија, законски, институционални, капацитети, финансирање на ниво на држава.
Фактор: Какви мерки преземаат европските земји за превенција и справување со елементрани непогоди?
Трендафилов: Во Европа, државно, одговорно и професионално. Има институции на државно ниво со искуство повеќе од 100 години: Австрија, Германија, Франција, Чешка, Словачка, Италија, Швајцарија, Словенија, Хрватска, Бугарија и други.
ДЕН НА ДРВОТО Е САМО ПОПУЛИЗАМ
Фактор: Што е со пошумувањето, колку соголените падини на Скопска Црна гора имаа влијание за штетите да бидат уште поголеми?
Трендафилов:
Епицентарот на невремето-несреќата е во едно од најобесшумените подрачја во Скопскиот регион и пошироко. Проблемот не е од денес-вчера, тоа е децениски проблем. Дали можевме и можеме, ќе кажам ДА и во најекстремни еколошки-природни услови може и треба да дејствуваме, но не кампњски, популистички, туку, државнички, институционално и граѓански. Во повеќе наврати сум нагласил, многу поодговорно и државнички е да во текот на една календарска или хидролошка година се фокусираме со сите сили и капацитети на еден или подрачје или регион, и тој да го пошумиме и понатаму да задолжиме институција за следење, нега, одржување и чување. Во таков случај може и треба да очекуваме ефекти од пошумувањето и други противерозивни активности.
Фактор: Но проблемот со сечењето дрвја не е само кај Скопска Црна Гора туку и во центарот на Скопје и на Водно. Колку е алармантна состојбата?
Трендафилов: Состојбите се алармантни. Но, и до крајна точка исполитизирани. Шумите ги губиме за момент, час, два, три. Но, неможеме да ги повратиме за 60, 80, 100, 150 години и повеќе зависно од составот, физилогијата на шумската заедница и условите и факторите на месторастење и развој. Бесправните дејствија и во државните и приватните шуми се повеќе добиваат на интензитет и се деградирани и уништени шумски екосистеми.
Фактор: Секоја година имаме ден на дрво, се пошумуваат региони, се работи за популизам или акција која ќе даде ефекти?
Трендафилов: Само стратешки план изработен, донесен и уште позначајно спроведен–реализиран од компетентни институции и лица може да ги донесе очекуваните ефекти. Кампањата има повеќе популистички отколку реални, очекувани и ефекти на лице место. За илустрација сите каде што сте пошумувале излезете на терен и видете ги и констатирајтите ги ефектите од Вашата-наша акција „Засадија ја својата иднина“.
Извор: /faktor.mk/
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon